Düşen F-35 argümanına Çin’den yalanlama

ABD ve Çin, egemenlik ihtilaflarına mevzu olan Güney Çin Denizi’nde, tatbikat sırasına uçak gemisine inerken kaza yapan Amerikan F-35 savaş uçağı nedeniyle bir kere daha karşı karşıya geldi.

ABD Donanması, 25 Ocak’ta “F-35C Şimşek” tipi savaş uçağının, Güney Çin Denizi’nde tatbikat sırasında uçak gemisinin güvertesine inmeye çalışırken kaza yaptığını bildirdi.

Pasifik bölgesinden sorumlu ABD 7’nci filosundan yapılan yazılı açıklamada, Carl Vinson uçak gemisinin vazife kümesindeki savaş uçağının gemiye iniş sırasında güverteye çarpıp denize düştüğü kaydedildi.

Olayda “koltuk fırlatma” sistemiyle uçaktan atlayan pilotun dışında gemide misyonlu 6 askerin yaralandığı bilgisi paylaşıldı.

Carl Vinson ve Abraham Lincoln uçak gemisi filolarının Güney Çin Denizi’nde müşterek tatbikat yaptığı sırada yaşanan olay, bölgeyi kara suları olarak gören Çin ile ABD’yi karşı karşıya getirebilecek bir gerginliğin fitilini ateşleyebilir.

ABD’li birtakım askeri uzmanlar, Çin’in düşen uçağı ABD’den evvel bulmak üzere derin dalış kabiliyetine sahip bir denizaltıyı bölgeye gönderebileceğini söz ederken, Washington idaresinin harp teknolojisi ve istihbarat açısından kritik bedeli olan uçak enkazının Pekin’in eline geçmemesi için önlem alacağı, enkaza onlardan evvel ulaşmaya çalışacağı öngörülüyor.

7. Filo Sözcüsü Nicholas Lingo, evvelki gün yaptığı açıklamada, “ABD Donanmasının enkaz çıkarma operasyonları için ayarlamaları yaptığını” tabir etti. Lingo uçağın nerede düştüğüne dair bilgi vermekten kaçındı.

Deniz derinliği 5 bin metreyi aşıyor

Askeri yetkililer uçağın pozisyonuna ait bilgi vermekten kaçınsa da Carl Vinson ve Abraham Lincoln uçak gemilerinin tatbikat yaptığı alan, “Güney Çin Denizi Çanağı” ismi verilen derin okyanus oluğunun bulunduğu bölgede yer alıyor.

Bölgede birtakım noktalarda azami deniz derinliği 5 bin metreyi aşıyor. Uzmanlar enkazı bu kadar derin bir yerden çıkarmanın aylar sürebileceğine dikkati çekiyor.

Merkezi Pekin’de bulunan Güney Çin Denizi Araştırma İnisiyatifi (SCPI) isimli fikir kuruluşu, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, tatbikatın yapıldığı günlerdeki uydu fotoğrafları ile gemi ve uçak hareketlerine dair kayıtlardan yola çıkarak, kazanın 24 Ocak Pazartesi sabah saatlerinde, Filipinler’in Luzon Adası’nın yaklaşık 100 deniz mili (185 kilometre) batısında, Filipinler’in de egemenlik argüman ettiği, Çin denetimindeki Scarborough Sığlığı’nın 50 ila 70 deniz mili (92 ila 129 kilometre) kuzey doğusunda gerçekleştiğinin iddia edildiğini bildirdi.

SCPI ayrıyeten, ABD’nin dün sabah bölgeye ortalarında yüksek irtifada uzun vadeli seyir yapabilen “MQ-4C” tipi insansız hava aracının da olduğu en az 6 istihbarat keşif uçağı ve hava aracını bölgeye yolladığı bilgisini aktardı.

Uçakların ve hava araçlarının, enkaz arama faaliyetine dayanak dışında bölgedeki mümkün yabancı askeri ve sivil ögelerin hareketlerini izlemek maksadıyla gönderilmiş olabileceği değerlendirmesi yapılıyor.

Enkaz harp teknolojisine dair kritik bilgileri ele verebilir

Uzmanlar, ABD’nin, bir tanesi 100 milyon dolara mal olan yüksek teknolojiye sahip savaş uçağının enkazının Çin’in eline geçmesini istemeyeceğine dikkati çekiyor.

Singapur’daki S. Rajaratnam Memleketler arası Çalışmalar Okulundan kıdemli araştırmacı Richard Bitzinger, enkazın kaplamasının, radardan gizlenme sensörlerinin ve bilgi sürece donanımlarının, ileri harp teknolojisine sahip uçakla ilgili kritik bilgileri açığa çıkarabileceğini belirtti.

Çinlilerin de enkaza ulaşmaya çalışacağını düşündüğünü tabir eden Bitzinger, “Bu durumda eminim ABD Donanması da uçağın düştüğü yeri çevrelemeye çalışacak ve enkaz kurtarma gemileri gelene dek bölgeyi kordona almak isteyecektir. Çinliler enkaza açık yahut zımnî halde ulaşabilirler mi, buna kabiliyetleri var mı bilmiyorum.” tabirlerini kullandı.

7. Filo Sözcüsü Lingo da Çin’in muhtemel teşebbüse dair soru üzerine, “Çin Halk Cumhuriyeti’nin bu husustaki niyetlerine dair spekülasyon yapmak gerçek olmaz.” değerlendirmesinde bulundu.

“Biz onların savaş uçağıyla ilgilenmiyoruz”

Çinli yetkililer ise uçağın enkazına ABD’den evvel ulaşmaya çalışacaklarına dair spekülasyonu reddetti.

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Cao Licien, düzenlediği basın toplantısında, mevzuyla ilgili sorulan soruya verdiği cevapta, “Biz onların savaş uçağıyla ilgilenmiyoruz.” dedi.

Kazanın, ABD’nin Güney Çin Denizi’nde yol açtığı birinci hadise olmadığını, yakın vakit evvel bir ABD denizaltısının sualtı dağına çarptığını hatırlatan Sözcü Cao, “O vakit da tatmin edici bir açıklama yapılmadı. Artık ise savaş uçağının inişinde kaza olduğu söyleniyor. Umarız ilgili ülke güç gösterisi yapmak yerine bölgesel barışa ve istikrara katkı sağlayan hareketlerde bulunur.” sözlerini kullandı.

Çinli yetkililer olayın ayrıntılarına ait yorum yapmaktan kaçınsa da birtakım askeri uzmanların değerlendirmeleri Çin basınında yer buldu.

Çin Halk Kurtuluş Ordusu Donanma Araştırmaları Akademisinden kıdemli araştırmacı Cang Cünşı, gazetesine yaptığı değerlendirmede, ABD gemilerinin ve uçaklarının Batı Pasifik’te sıkça kaza yaptığına dikkat çekerek, “Bu kazalar ABD’nin yıl boyunca devam eden ağır görevlendirme trafiğinden dolayı oluyor. ABD askeri işçisini yüksek tansiyon altında tutan operasyonlar, onları fizikî ve zihinsel olarak yıpratıyor. Bu durumda kazalar kaçınılmaz oluyor.” yorumunu yaptı.

Bir öbür ​​​​​​​Çinli askeri uzman Vey Dongşu da gazeteye yaptığı açıklamada, kazanın F-35C’lerin şimdi emniyetli operasyonel seviyeye ulaşmadığının yahut pilotların uçağı gereğince tanımadığının göstergesi olabileceği değerlendirmesinde bulundu.

F-35’ler 4. kazasını yaptı

Carl Vinson gemisindeki kaza, Lockheed Martin şirketi tarafından üretilen F-35 savaş uçaklarının yaptığı bilinen 4. kaza oldu.

Daha evvel Nisan 2019’da Japonya’ya ilişkin bir F-35 Pasifik Okyanusu’nda, Kasım 2021’de ise İngiltere’ye ilişkin bir F-35 Akdeniz’de kaza yapmış, bu ay başında ise Güney Kore’ye ilişkin bir F-35A eğitim uçuşu sırasında acil iniş yapmak zorunda kalmıştı.

Öte yandan ABD Donanmasına ilişkin nükleer güçle çalışan USS Connecticut denizaltısı 2021 Ekim’de Güney Çin Denizi’nde seyrederken, bilinmeyen bir su altı dağına çarparak önemli hasar görmüştü.

Güney Çin Denizi uyuşmazlığı

Çin, 1947’de yayımladığı haritayla egemenlik ihtilaflarının yaşandığı Güney Çin Denizi’nin yüzde 80’i üzerinde hak savında bulunurken, yer altı kaynakları açısından varlıklı bölgede başta Filipinler olmak üzere ortalarında Vietnam, Brunei ve Malezya’nın da bulunduğu komşu ülkelerle egemenlik tartışmaları yaşıyor.

Pekin idaresinin Güney Çin Denizi’ndeki egemenlik tezine dayanarak adalara üsler inşa etmesine, bölge ülkelerinin yanı sıra ABD de karşı çıkıyor.