Müdafaa duvarımız zayıf, yeni devrin bir külfeti olacaktır

Güldağ: Kesinlikle dikkatini çekmiştir, Hazine’nin TÜFE’ye endeksli tahvil ihracına 24.5 milyar liralık rekor talep geldi. Bankalar kapış kapış aldığı için ferdî yatırımcılardan alabilen pek olamadı sanırım. Devamını da istiyor bankalar. Nasıl istemesin? Diyelim TÜFE yüzde 45 oldu. Kabaca yüzde 42.5 faiz alacaklar. Mevduata verilen faiz 20’ler civarında. Avantajı çok olunca talebi de çok oldu. Bu kadar talep olunca da uzunca bir vakit sonra negatif faiz oluştu ve gerçek bileşik faiz eksi yüzde 2.57 olarak gerçekleşti. Bu bir… İkincisi kredi faizleri. TÜFE’nin yüzde 36 olduğu ve daha da artması, yüzde 50’lerin üzerine çıkması beklenen bir ortamda kredi faizi yüzde 25-26… Uzun uzunluklu sürdürülemez ancak gelgelelim istenen oldu bir nevi. Negatif gerçek faize geldik…

Ağaoğlu: Dünyada eksi faizli bono uzunca bir müddettir devam ediyor. Niye alınıyor diye baktığımızda, daha da eksi faize razı olacaklara satmak için. Artık bizde bir kere fonlama yüklü olarak Merkez Bankası üzerinden olduğu için avantaj ve bir arbitraj var.

Güldağ: Merkez’in açık piyasa süreçleri üzerinden fonlaması toplam TL kredilerin yarısına ulaştı neredeyse…

Ağaoğlu: İkincisi de, nakit ve TL mevduatı yapmak durumunda olan şirketler ve portföy idare şirketleri için hayli cazip bir enstrüman. Onların, kurumsal portföy idare şirketlerinin endekslerinde kullanılan faiz oranları sonuçta mevduat faiz oranları. Mevduat faiz oranları şu anda düşük. Bu bononun getirisi daha yüksek.

Güldağ: Finansmana erişim konusunda firmaların şikayetlerini geçen hafta konuşmuştuk. Kredi faizlerinin seviyesinden çok kredi alamamaktan yakınıyorlar. Bankaların hemen kredi limitlerini artırmalarını istiyorlar. Olağan faiz de kıymetli. Artık yavaş yavaş bankalara ‘Merkez sizi kaçtan fonluyor, siz krediyi kaçtan veriyorsunuz’ baskısı artmaya başladı. Daha da artar diye düşünüyorum. Bankalarla konuşunca onlar da ‘biz de finansmana ulaşamıyoruz’ diyorlar. Baktığında, TL krediler toplam 2.8 trilyon seviyesinde. Meğer TL mevduat 1.9 trilyon. Tasarruf mevduatı diye bakarsan 1.1 trilyon seviyesinde.

Ağaoğlu: İşin fonlama tarafına bakmak lazım. Merkez Bankası’nın fonlaması inanılmaz boyutlara ulaştığı yerde ve bu fonlama siyaset faizine yakın yerlerden devam ettiği sürece bankalar müşterilerin TL mevduatlarına bir manada faizi belirli oranda dikte edebiliyorlar. Benzerinde TL faiz maliyetlerini artırmadıkları bir durumda kredi maliyetleri görece olarak daha düşük olabiliyor. Şu anda eksi, birebir halde o kredi faiziyle gidip TÜFE’ye endeksli bono yapsanız oradan bile para kazanabiliyorsunuz. Bu kadar farklı fiyatların oluşması hayra alamet değil. Bir gün bir yerden bunun acısı korkarım ki çıkar.

Güldağ: “Politika faizini anlamsızlaştırdık” diyoruz lakin…

Ağaoğlu: Biz Türkiye’de dolar kuruna bakarak iktisadın sıhhatini kıymetlendiririz lakin yanlıştır. Aslolan bütün piyasalarda faizdir. Sayın Bakan, senin de bahsettiğin üzere kredi faizi enflasyonun altında diyor. ‘Bu kadar düşük faizle kredi alınıyor, neden beğenmiyorsunuz’ üzere bir yorumu var. Devamında da ‘politika faizini anlamsızlaştırdık’ demiş. Para siyasetini anlamsızlaştırmak çok manalı bir hareket değil. Para siyaseti herkese lazım. Motamot özgür basın üzere… Anlaşılan baz senaryomuz haziran ayına kadar piyasaları bir biçimde taşıyacağız. Ukrayna’da savaş çıkmayacak, turizm dönemi ona paralel olarak yeterli geçecek, döviz gelecek, bu sayede dövizi düşüreceğiz… Haziran ayına kadar herkes şu anda bu beklemeyi kabullenmiş üzere görünüyor.

Güldağ: O denli görünüyor lakin enflasyon ne olacak? Yüzde 60’lara dayanır mı? ÜFE yüzde 100’ü bulur mu? Dışarıdan enflasyon ithal etmeye devam ediyoruz. Girdi maliyetlerinin artmaya devam etmesinin yanı sıra, bir çok üreticinin gereğince gübre ve ilaç kullanamadı. Bu sene epey düşük rekolteler bekleniyor tarımal eserler tarafında. Ayrıyeten soğuk geçen kış da besin fiyatlarını üst çekiyor. Bize bağlı olmayan gelişmeler var. Fed, Mart itibariyle varlık alımını sonlandıracak ve faiz artırımlarına başlayacak. Dolar muhtemelen daha da güçlenecek. Çinliler çabucak hoşnutsuzluklarını belirttiler. İster istemez TL’nin de dolar karşısında zayıfl aması beklenir. Hele dört faiz artırımı gelirse…

Ağaoğlu: Bu yıl Fed’in 4 faiz artışı yapacağına dair beklentiler yansıdı birtakım raporlara. Ben 3 faiz artışı bekleyenlerdendim. Birinci faiz artışının martta 50 baz puanla başlaması da bekleniyor. ABD’de gerek 10 yıllık tahvillerin üst çıkması, gerek borsa endekslerinin bu kadar sert düşmesinin gerisindeki sebeplerin başında Fed’in uygulayacağı yeni para siyaseti var. Bunun bizim üzere ülkelere kesinlikle olumsuz tesirleri olacak. Başka gelişen ülkelerin bir kısmı buna tedbir olarak geçtiğimiz yıl boyunca faizlerini artırdılar. Kendilerine bir çeşit müdafaa duvarı çektiler.

Güldağ: Faizleri düşüren bir tek biz olduk.

Ağaoğlu: Biraz daha açık durumda bekliyoruz. Risk alıyoruz. Hatta doğal gazdaki öykü de biraz buna benziyor. Yabancıların büyük kısmı Türkiye’den zati çıkmış durumdalar. O yüzden ekstra bir yabancı çıkışının olması ihtimali oldukça düşük. O nedenle çok dalgalanma beklemeyin.

Güldağ: Şöyle 10 yıllık bir periyoda baktığımızda yurtdışından Türkiye’ye döviz arzında çok büyük gerileme var. 2011’de 70 milyar dolar civarında olan Türkiye’ye döviz arzı şu sıralar 10 milyar dolar civarına gerilemiş durumda. Büyük bir düşüş bu. Yabancıların elindeki DİBS’ler, yani tahvil bono da 60-65 milyar dolardan 4-5 milyar dolara düştü. Alışılmış bu da siyasi tercih sorunu. Anlaşılan bunu istiyoruz da, kaygılarımızdan ötürü… Sonuçta biz Fed’e yönelik bir hazırlık yapmadan ‘hazırlıklı’ duruma geldik.

Ağaoğlu: Lakin her durumda, Fed’in attığı adımlar ve bunun devamında yeni gereksinim duyacağımız kaynak tedariki ile ilgili fiyat, maliyet artışı kesinlikle bize de yansıyacak. Bir manada rüzgar dönüyor. Şimdiye kadarki parasız para devrini hakikat değerlendirmediğimiz için artık külfetiyle uğraşacağız üzere görünüyor.

Güldağ: Piyasadaki hareketlere bakarsak, Fed’den 4 faiz artışı fiyatlandı diyebilir miyiz?

Ağaoğlu: Tam olarak dahil edildiğini düşünmüyorum. Şu anda yüklü olarak etkilenen ABD pay senetleri tarafı diyebiliriz. Fakat emtia tarafına baktığımızda nikel neredeyse rekor kırdı. Son 10 yılın en yükseklerinden birini gördü. Oradan bir kar realizasyonu ile geri çekildi lakin öteki endüstriyel metaller tarafında da harikulade bir satış gelmiş değil. Öteki taraftan petrol 88 dolarlarda.

Güldağ: İşin o tarafı da çok kıymetli. Petrolde 100 dolar beklentin devam ediyor mu? Brent 90 doları aştı bir orta…

Ağaoğlu: Maalesef hala o taraftayım. 2011’den sonraki en yüksek yerine gelmiş bu ortada nikel. Petrolde 90 dolar da uzun vaktin en yüksek düzeylerinden bir tanesi. 88 de o denli. Petrolde 3 hane ihtimali hala çok yüksek. Beraberinde bedelli metaller de yükseldiler enteresan bir biçimde. Gümüş ve altın geçen hafta ondan evvelki hafta belirttiğim düzeylerin biraz üzerine çıktılar. Ve bundan olumsuz etkilenenler kripto para dünyası oldu. Onlar zati bir rüzgara bakıyorlardı. Ziraî emtia tarafı da çok aşağı olmamakla birlikte endüstriyel metallerde gerileme ve gevşeme yok. Faizin artması maliyetimizi artırıyor ama Fed’in faiz artışları tarafını şimdi daha aşağı çekmiş, indirmiş değil.

Güldağ: Bu ortada IMF’nin açıkladığı son raporda daha karamsar olduğunu gördüm. Global büyüme varsayımını yüzde 4,9’dan 4,5’e çekti. Bilhassa ABD ve Çin’deki yavaşlamanın büyümeyi sonlandıracağını öngörüyor.

Ağaoğlu: Sanıyorum Çin’i yakından izlemeye devam edeceğiz. Endüstriciler için küçük bir not eklemek istiyorum; tedarik zincirinde yaşanan sorun yalnızca tedarik değil hammadde tarafını da çok fazla etkiledi. Ve olağanın üzerinde siparişler verildi. Hem orta mamul, yarı mamul ve mamul için hem de bunların üreticileri olan hammadde talepleri arttı. Ben yavaşlayan bir global iktisatla birlikte sipariş iptallerinin gelmeye başlayacağını, bu sipariş iptalleriyle birlikte bilhassa emtia tarafında yeni bir hareket görüleceğini düşünüyorum. Lakin bunun için erken, ikinci çeyreği beklememiz gerekecek üzere görünüyor.

Borsalarda ‘kara gün’ yaşanmaz lakin kayıplar yüzde 20’ye varabilir

Güldağ: Geçen hafta ABD borsaları sert düştü. Fed’in faiz artırma kararlılığı ile payların yüzde 20-30’lar civarında kıymet kaybedebileceği söz ediliyor. Düzeltmeden çok bir çöküş… ,

Ağaoğlu: O kadar radikal bir çöküş beklemiyorum. Fakat en yükseğinden bu yana baktığımızda yüzde 13’lük düşüş oldu zati. Buradan bir yüzde 20 daha diyorsak onu beklemiyorum. Fakat toplamda yüzde 20’ye ulaşabiliriz. S&P 500 için beklediğim ikinci majör düşüş düzeyi 4,200’ler… Şayet bu düzey aşağı kırılırsa 4 bini görürüz. Bir düzeltme gelecek diye düşünüyorum. Lakin ‘Kara Cuma’, Kara Pazartesi’ üzere bir çöküş yaşanacağını sanmam. Süreci bu kadar güzel yöneten Fed, piyasaların çok fazla canının yanmasına müsaade vermeyecektir. Lakin piyasalar da ‘faizleri artırırsan düşeriz ha’ diye şantaj yapmaya devam etti. Fed bu kadar yüksek enflasyonun olduğu bir ortamda şantajı yemedi.

Doğal gazda İran’dan çok Rusya değerli

Güldağ: Soğuk kış günlerinin sıcak gündemi güç kesintileri ve üretimdeki aksamalar oldu. Bilhassa doğal gaz tedarik idaresine yönelik soru işaretleri var. Elektrik verildi lakin doğalgazda süreç uzayabilir beklentisi yüksek.

Ağaoğlu: Öncelikle İran, Türkiye’nin en değerli gaz tedarikçisi değil. Ve birinci sefer kesintiye gitmiyor. Süreç âlâ yönetilmedi diyeyim. Planlama, depolama ve optimizasyon sorunları oldu. Dua edelim Rusya tarafında bir sorun çıkmasın. Ukrayna konusunda bir sorun çıkarsa canımız yanabilir. Türkiye’de bilhassa Avrupa’da tam vakitli üretim yapan işletmelere orta mamul ve kesim üreten bir yığın işletme var. Rastgele bir sebepten dolayı bir aksama olursa karşı taraftaki alıcı, Türkiye’deki tedarikçiye artık güvenmemeye başlar. Bugünün bir sorunu üzere görünen bir mevzu, aslında yarının ana sorunlarından biri haline gelir. Güç sorunu yakın vakitte çözülemeyecek üzere duruyor. Bazen yağmur, bazen dolar duasına çıkar vatandaşımız. Bir de sıcak hava duasına çıksınlar diye önereceğim. Umarım sıcak geçer…

BES güzel bir tasarruf alternatifi

Güldağ: Ferdi yatırımcıların tasarrufl arını değerlendirmesi açısından sıkıntı bir periyot. Borsa en risksiz enstrüman üzere duruyor. Borsaya yönelik beklentini ve nasıl bir ‘sepet’ ile riskin dağıtılabileceğini sormak isterim…

Ağaoğlu: Ferdî yatırımcılar için borsa hala bir alternatif midir, evet. Ancak kişisel yatırımcılara tavsiyem; lütfen kulaktan duyma haberlerle hareket etmesinler. Ana şirketleri içinde bulunduran fonları tercih etmeleri, sahiden profesyonel portföy idare şirketleriyle bu işi yürütmelerini şiddetle öneririm. BES sahibi olmayanların kesinlikle BES sahibi olması gerektiğine inanıyorum. Bilhassa de yaşı 35-45 olanlar için diyeyim. Zira devletin getirdiği yüzde 30’luk düzenleme bir yıllık minimum fiyata getirdiğiniz vakit yüzde 30 getiriyi garanti ediyor. Bu türlü bir garanti sistemi neredeyse hiçbir yerde yok. BES yeterli bir tasarruf alternatifidir. Kur Muhafazalı Mevduat da şu anda bireyler için cazip görünüyor. Onu da bir tasarruf aracı olarak kullanabilirler. Bunun paralelinde hür olarak kullanabilecekleri, ben bu seneyi pahalı metalleri şanslı görüyorum.