Artırımlar maliyet hesaplarını bozdu yeni fiyat artışları kaçınılmaz
Merve YİĞİTCAN
Yeni yılın birinci gününe damgasını vuran güç artırımları iş dünyasında da geniş yankı buldu. Sanayicilerin büyük kısmı bu istikamette bir artırımı beklediklerini söylerken, artırımın oranı ve zamanlaması konusunda takvimin evvelce belirtilmemesinin maliyet hesabı yapmayı güçleştirdiğini vurguluyor. Tıpkı vakitte son güç artırımlarına yönelik yapılacak yeni fiyatlamalarının birinci çeyrekte enfl asyonu bir ölçü üste çekeceğine de kesin gözüyle bakılıyor. Güç artırımlarının DÜNYA’ya kıymetlendiren kesim temsilcileri küreselde yüksek seyreden güç fiyatlarının Türkiye’de düşük kalmasının pek mümkün olmadığa dikkat çekerken, devletin güç sübvansiyon düzeneğinin daha şeff af bir formda tekrar tasarlaması noktasında görüş bildirdiler. Güç maliyetlerinin bu kadar arttığı bir devirde yeşil güç yatırımlarının daha da öne çıktığını savunan endüstriciler, bilhassa yenilenebilir gücün finansmanın konusunda yeni teşvikler beklediklerini belirtiyor.
Türkiye Makine Federasyonu (MAKFED) Lideri Adnan Dalgakıran, kimsenin artırımları ya da ek maliyet artışlarını hoş karşılamayacağını, lakin tüm dünyada yüksek güç fiyatlarının bir gerçek olduğuna dikkat çekti. Türkiye’nin güçte pek çok ülke üzere dışa bağımlı olduğuna dikkat çeken Dalgakıran, “Dışarıda artan fiyatların bizim maliyetlerimize yansımaması mümkün değil. Hele ki bizim üzere sübvanse kaynağı olmayan bir ülke için yansıtmamak imkansız” dedi. Gücün sübvansiyonu konusunun yine ele alınması gerektiğini savunan Dalgakıran, “Türkiye’deki elektrik, doğalgaz ve petrol fiyatları dünya fiyatlarının çok altındaydı lakin buna karşın şikayet vardı. Halbuki Türkiye’nin Avrupa’dan daha uyguna fiyata verme imkanı yok. Esasen güç fiyatlarının bu düzeylere gelmesi bekleniyordu. Burada yeni ve şeff af bir sübvansiyon sistemi tasarlamalıyız. Birtakım dalların maliyetleri içinde gücün hissesi düşük, kimilerinin ise yüksek. Burada stratejik dallar belirlenebilir. Bunlara daha uygun güç verilebilir. Lakin bunun ölçümü de yapılmalı ve şeff af biçimde paylaşılmalı. Yoksa her yere verilen teşvik hiçbir biçimde teşvik manasına gelmez” tabirlerini kullandı. “Bu güç fiyatları bizim gerçeğimiz” diyen Dalgakıran, “Sadece bizde uzun mühlet fiyatlara yansıtılmadı. Artık ise hepsi birden bindirildi. Bu gerçeği görmeliyiz. İşimize geldiği yerde konuşup işimize gelmediği noktada konuşmamak iş dünyasının gönüllüğünü ve itibarını zayıfl atıyor” halinde konuştu.
“Fiyat artışları kaçınılmaz”
TOBB Demir ve Demir Dışı Metaller Kesim Meclis Lideri Veysel Yayan ise güç fiyatları dünyanın her yerinde değerli olduğunu, bunun göz arkası edilemeyeceğini belirterek, “Türkiye’nin de hazine bütçesinden bunu karşılaması mümkün değil. Mümkün olduğu kadar kişisel tüketici ve endüstrici ortasında istikrarlı dağıtmak kaydıyla bu fiyat yükselişleri kaçınılmaz üzere görünüyor” dedi. Devletin güç sübvansiyonunu kademeli olarak azalttığına değinen Yayan, “Bunu anlıyoruz. Lakin nasıl yaparsa yapsın güç veremez hale gelmesin. Bizim kesim için en değerlisi gücün temini. Bulunmaya güç en değerli güç. Güç yetersizliği yüzünde durmak zorunda olmanın maliyeti çok yüksek oluyor. Bununla aralıkta karşılaştık, bir daha istemiyoruz. Bedeli neyse o gücün bulunmasını istiyoruz, bunun ziyanları daha fazla oluyor” dedi. Enerjiyi kullanan kesimler üzerinden YEK-DEM kapsamında devletin yeşil enerjiyi teşvik ettiğini kaydeden Yayan, “Biz de kademeli olarak bunun bizim sırtımızdan alınıp devlet bütçesinden karşılanmasını istiyoruz. Aslında gücün değerli olduğu ortamda bir de yenilenebilir güç için kesimlerin üzerinden kaynak üretmeye çalışmak yanlış” sözlerini kullandı.
“Zam sonrası fiyatların rekabetçiliği önemli”
TOBB, Plastik, Kauçuk, Kompozit Sanayi Meclis Lideri Yavuz Eroğlu da, artırımları değerlendirirken rekabetçilik vurgusu yaptı. Endüstrici için bir şeyin fiyatının azlığı çokluğu değil rekabetçiliğinin kıymetli olduğuna dikkat çeken Eroğlu, “Şimdi Avrupa’da mal sattığım ülkelerde güç fiyatlar ne ona bakacağım. Türkiye için hala rekabetçi mi değil mi bu önemli” dedi. Son periyotta Türkiye’nin güç fiyatlarının Avrupa’ya nazaran bilhassa çok ucuz kaldığını kaydeden Eroğlu, “Yüksek oranda bir artırım yapıldı. Şayet hala bu mevzuda rekabetçiyse fiyatlarımız ve uzun bir müddet de artırım yapılmayacaksa biz bunu hesaplar önümüze bakarız. Her gün artırım olması bizler için daha makûs. Öngörülebilirlik için bu önemli” diye konuştu.
“Rekabet gücümüzü etkiliyor”
İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği Lider Vekili Çetin Tecdelioğlu, hırdavat kesiminde elektrik ve doğalgaz maliyetinin yüzdesinin yüksek olduğunu, bir anda yapılan bu artırımların rekabet güçlerini önemli oranda etkileyeceğini kaydetti. “Zamana yayılıp yapılsaydı bizde maliyetlerimize vakit içinde giydirirdik. Ancak ansızın olunca olumsuz etkileniyoruz” diyen Tecdelioğlu, “İşletmelerimiz içinde çok fazla tasarruf noktaları var. Bunlara odaklanacağız. Birebir vakitte yeşil güç yatırımlarımızı artıracağımız bir devir olacak. Bu hususta da yeni teşvik bekliyoruz. Devlet bilhassa finansal dayanak sağlarsa bölüm yeşil güç yatırımlarını daha kolay yapar” biçiminde konuştu.
“İhracatta kâr kaybı olarak dönecek”
TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Kesim Meclis Lideri Gurur Fayat, yükselen güç fiyatlarının sanayi için büyük eza olduğunu söylerken kasımdan bu yana gerçekleşen doğalgaz ve elektrik artırımlarının ortalama yüzde 5 üzere bir ek maliyeti olacağını kaydetti. Şimdi kasım artırımlarının maliyet hesabı yapılmışken, son artırımlarla birlikte güçte maliyetleri yine güncellemek zorunda kalacaklarını kaydeden Fayat, “Bu da rekabette bizi zora sokacak. Tüm maliyetleri tekrar gözden geçirmemize neden olacak. Açıkçası şaşkınız. Yeni yılla birlikte maliyetimiz yapıp işimize bakalım derken, artık güç maliyetlerinin toplam maliyetler içindeki hissesini tekrar hesaplayarak ne fark koyacağız, ona bakacağız. 3 ay evvel aldığımız siparişlere bunu yansıtmamız mümkün değil. Enfl asyona da direkt tesiri olacak. Özetle bu maliyet artışı birinci çeyrekte dışarıda kar kaybı, içeride de enfl asyon olarak bize dönecek” sözlerini kullandı.
“Maliyet hesabı yapamıyoruz”
İstanbul Kimyevi Hususlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) İdare Şurası Üyesi Tayfun Koçak, bir müddettir dövizde yaşanan ani hareketler nedeniyle endüstrici ve ihracatçıların fi yatlamada zorluk çektiğini söylerken, “Şimdi artan güç maliyetleri de bir yük getirdi. Endüstrici olarak maliyet hesabı yapmakta çok zorlanıyoruz” dedi. Akaryakıt ve köprü geçiş fiyatlarına yapılan artırımların da üreticileri etkileyeceğini kaydeden Koçak, “Bu artırımlar da lojistik ve nakliye artırımlarını da beraberinde gelecek. 2022’yi bu artırımlarla karşılamak bizim için güzel olmadı” formunda konuştu.
“Zamlar öngörülebilir olmalı”
Armatür Derneği Lideri Gökhan Turhan, tüm dünyada hissedilen güç krizinden ötürü fi yat artışlarını beklediklerini, artırımlara karşın güç fi yatlarının hala Avrupa’dan düşük olduğunu kaydetti. Bundan sonra da fi yatların artacağına işaret eden Turhan, “Hala devlet tarafından güç destekleniyor. Burada sorun mesken elektriği ile sanayi elektriğinin farklı olması. Bence sanayi elektriğinde fiyatlandırma daha ucuz ya da en azından birebir olmalı. İktisadın ayakta kalması için endüstrinin üretmesi lazım” dedi. Fiyat artışlarının öngörülebilir olmasının daha yeterli olacağına dikkat çeken Turhan, “Zamların ne kadar olacağını bilsek ya da kademeli olarak gelse daha güzel olabilir” diye konuştu.
