Merkez Bankası yeni strateji açıkladı: Liralaşma

Mehmet KAYA

Merkez Bankası Lideri Şahap Kavıoğlu, 2022’nin birinci Enflasyon Raporu Tanıtım toplantısında, para siyasetini “Türkiye İktisat Modeli” ışığında revize etme çalışmalarını sürdürdüklerini belirterek, yeni siyasetin temel ögelerinden birinin TL’nin kullanımını önceleyen, “Liralaşma Stratejisi” olduğunu açıkladı.

Kavcıoğlu çerçeve siyaset açıklamasıyla, bir müddettir kamuoyunda tartışılan lakin meçhullüğü devam eden “Türkiye İktisat Modelinin” Merkez Bankası ayağının temel çerçevesini de sundu. Buna nazaran, Merkez Bankası, öncelikle Lider Kavcıoğlu’nun “Liralaşma” olarak nitelediği siyaset değişikliğiyle Doların para piyasalarındaki baskın ünite olmasını önleyecek. Bunun için finansal eserler, teminat çeşitlendirmesi ve likidite idaresi siyasetleri oluşturulacak. Kur muhafazalı mevduat ve gibisi yeni araçlar, Merkez Bankasının karşılıklar siyasetleri ve swap mutabakatları ve reeskont kredileri araçları kullanılacak.

“Enflasyon düşecek, hepimiz göreceğiz”

Merkez Bankası Lideri Kavcıoğlu, üretim, istihdam ve ihracat olarak isimlendirilen temel amaçlara bağlı olarak, Merkez Bankasının reeskont kredileri kanalıyla, başka kamu idaresinin uygulayacağı siyasetlerle ihracatın artacağını; döviz kurunun denetim altına alınmasıyla enflasyona tesirinin sıfıra ineceğini belirterek, bunun sonucunda da cari süreçler açığının, münasebetiyle dış finansman muhtaçlığının ortadan kalkacağını, enflasyonun da dengeleneceğini anlattı. “Enflasyon düşecek, bunu hepimiz göreceğiz” diyen Şahap Kavcıoğlu, enflasyonun düşüş sürecinin vakit seyrine ait ısrarlı sorulara karşılık rastgele bir periyot işaret etmedi.

Şahap Kavcıoğlu, yaklaşımın temel çerçevesini şöyle anlattı:

“Cari istikrarın sağlanmasıyla, uzun devirde fiyat istikrarı sağlanacağına inanıyoruz. Bu tarafta siyaset oluşturduğumuzu daha evvel de söyledim. Bunun en değerli bacağından birisi Liralaşma Stratejisidir. Cumhurbaşkanının da açıkladığı Türkiye İktisat Modeli (Bu stratejinin) temelini sağlıyor. Bizim de fiyat istikrarını sağlama, fiyat istikrarına mahzur olmayacak siyasetlerle üretim, yatırım, ihracat ve istihdam siyasetlerini öncelememiz Kanunla verilmiş bir yetki.

Liralaşma stratejisinin Merkez Bankası tarafında, üç saç ayağından oluştuğunu söyleyebiliriz. Hazine ve Maliye, Ticaret Bakanlığı tarafı da var. 20 aralıkta da Merkez Bankasının kur muhafazalı eseri, Dolarizasyonun sona erdirilmesinde bir yaklaşım. Bu enflasyonun düşürülmesinde kıymetli katkı sağlayacak. Kur geçişkenliğinin enflasyona büyük tesiri var, Ekim, Kasım bilhassa Aralık ayında gördük, geçmişte de çok yaşadık. Türkiye İktisat Modeli ve bunun temeli Liralaşmayla, cari fazlayla, Türkiye’nin üretim, yatırım, ihracatı artırarak, üretimin artmasıyla fiyatların düşmesi; kur muhafazalı modelimizle kurun üzerindeki oynaklığın kalkmasıyla enflasyona tesiri sıfırlanacaktır. Bu yaşanmaya başladı. Birincisi bu, kur muhafazalı eser ve dolarizasyonun tesirinin bitirilmesi. İkincisi Liralaşmada, karşılıklarda TL’ye geçiş ve TL enstrümanın kullanılması, böylelikle TL’nin tesirinin artırılması. Ağustos ROM sisteminin değiştirilmesiyle buna başladık. Üçüncüsü de yeniden Merkez Bankası’nın sunduğu imkanlar, borçlanma yahut piyasaya sağladığı imkanları büsbütün TL’leştirerek yada büyük oranda Liralaştırırak enflasyonun düşürülmesi konusunda büyük tesiri olacaktır. Liralaşma stratejimizi büsbütün uyguladığımızda enflasyonun düşürülmesinde büyük katkısı olacaktır. Süratli bir biçimde dezenflasyon sürecini başlatmış olacağız.”

Şahap Kavcıoğlu, başta Hazine’nin dövize endeksli borçlanma araçları olmak üzere, kamudaki döviz ve dövize endeksli yatırım, üretim kontratlarına ait bir adım olup-olmayacağına yönelik soruya ise Hazine’nin borçlanma araçlarının Liralaşma sürecinde vakitle eriyeceği karşılığını verdi.

Enflasyon: “Bize haksızlık edildi”

Şahap Kavcıoğlu konuşmasında, enflasyondaki yükselişe ve kur ataklarına yönelik tenkitlerde, “kendilerine haksızlık yapıldığını” da belirterek, Merkez Bankası’nın faiz indirimlerinin bu tesirlere yol açtığı tenkitlerine karşı çıktı. Global olarak bir enflasyon yaşandığının altını çizen Şahap Kavcıoğlu, bu artışla gayrette gelişmekte olan ülkeler yanında gelişmiş ülkelerde de görüş ayrılıkları gözlendiğini kaydetti. Kavcıoğlu, FED’in faiz artırımı irtibatı yapmasına karşılık, Avrupa Merkez Bankası’nın enflasyonu hala süreksiz olarak gördüğünü ve faiz artırmadığını belirtti.

Türkiye’deki enflasyon görünümüne ait olarak ise Merkez Bankası, bütün kümelerde fiyat artışlarının gözlendiğini, döviz kurunun en değerli belirleyicilerden biri olduğunu, milletlerarası fiyat artışlarının ithalattaki fiyatları artırması, kuraklık, tedarik-lojistik meselelerin tesirinin gözlendiğini vurgularken, enflasyondaki artışta temel mal, besin ve güç kümelerinin öne çıktığını kaydetti.

Şahap Kavcıoğlu, “faizin enflasyonun üzerinde olacağı” bildirisine yönelik tenkitte de haksızlık yapıldığını belirterek, Bankanın datalar ışığında siyaset faizi oluşturduğunu “Endonezya hariç gerçek faiz veren yok” diye konuştu.

Enflasyondaki düşüş: Ani bir müdahale olacak mı?

Merkez Bankası Lideri, sunumunda yıl içinde enflasyonun yüzde 50’leri gördükten sonra sert bir iniş yapacağının gözlendiği bir grafik görseline bağlı olarak, planlanmış sert bir müdahale olup-olmadığı sorusuna net bir karşılık vermekten kaçındı. Kavcıoğlu, uygulanacak liralaşma stratejisi ve para siyasetiyle enflasyonun düşüşünün sağlanacağını vurgularken, ulaşacağı tepe nokta yahut düşüş vaktine yönelik yorum yapmadı.

Enflasyon maksadı revize edildi

Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu, 2022 yıl sonu enflasyon iddiasını büyük oranda revize ettiklerini, enflasyonun yüksek seyrettiği ortamda varsayım aralığının da arttığını açıkladı. 2022 Enflasyon Raporu 1’de, revizyonlar şöyle:

2022: 23,2 (Tahmin aralığı: 18,6 – 27,8)

2023: 8,2 (Tahmin aralığı: 3,4-13,0)

Orta vadede: Yüzde 5

“20 Aralıkta tek kuruş satmadık”

Şahap Kavcıoğlu, kamuoyu gündemine gelen, 20 Aralık’ta kurlardaki sert düşüş sırasında Merkez Bankası’nın satış tarafında müdahale ettiği savlarını yanıtladı. Kavcıoğlu. ‘20 Aralık’ta TCMB tek kuruş satmamıştır. Kişisel ve kurumsallar 20 Aralık’ta 2,25 milyar dolar sattı. Bilançoda rezervlerin düşmesine yönelik yorumlar yanlıştır. Rezervlerdeki düşüşte BOTAŞ’a yapılan döviz satışı tesirli oldu. Rezervlerimizin yükseltilmesi tarafındaki çalışmalarımız ağır biçimde devam ediyor. BAE ile swap mutabakatı yaptık. 1-2 ülke ile görüşmelerimiz devam ediyor” dedi.

“Merkez Bankası ihracatçılara zorluk çıkarmıyor”

Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu, Merkez Bankası’nın altın alımı, swap mutabakatları ve reeskont kredileri ile ihracatçıların ihracat bedellerinin Merkez Bankasına bozdurulması uygulamalarının dayanak nitelikli olduğunu ve rezerv artırıcı özelliği bulunduğunu kaydetti.

Swap mutabakatlarının ülke paralarıyla dış ticareti kolaylaştırdığını, reeskont kredileri ve bilhassa TL reeskont kredilerinin de büyük maliyet avantajı sağladığını anlattı. İhracat bedellerinin yüzde 25’inin Merkez Bankasına satılmasının da bir ceza, zorlayıcı bir önlem üzere algılandığını belirterek, “Biz yalnızca, 180 gün içinde ihracat bedelinin bozdurulması mecburiliği içinde istediğiniz gün, yüzde 75’ini bankada, yüzde 25’ini Merkez Bankasında bozdurun diyoruz” diye konuştu. Kavcıoğlu, ihracat uygulamalarından Merkez Bankası rezervine yıl sonuna kadar 30-35 milyar TL’lik bir giriş beklediğini açıkladı.

Bankalara bildiri: Size uygun finansman sağlanıyor

Merkez Bankası’nın swap kanalından ve siyaset faizini oluşturan repo kanalından Bankalara çok uygun maliyetli ve ellerindeki mevduatın maliyetinden daha düşük maliyetli olarak kaynak sunduğunu açıklayan Kavcıoğlu, “Yüzde 30’larla kredi verilmesine istek göstermiyoruz” dedi. Kavcıoğlu, “Burada yalnızca Merkez Bankasının sağladığı imkanlar bu işe yetmez. Bütün bankacılık kesiminin de bu işe girmesi ve enflasyonun dezenflasyon sürecine başlamasını satın alması lazım. Bu manada bankaların, maliyetleri düşürücü etkiyi yaratan Merkez Bankasının yanında durup, daha düşük oranlarda kredileri finanse etmeleri gerekiyor” dedi.

Kavcıoğlu, kapasite kullanım oranlarının yüzde 78’leri aştığını, işgücüne katılacak gençler ve daha fazla üretim-ihracat için yatırım yapılması gerekeceğini belirterek, bankaları bu sürece katkı vermeye çağırdı.

İhracat ithalata çok bağımlı değil, üretici fiyatı geçişkenliği hudutlu

Merkez Bankası Lideri Kavcıoğlu, Türkiye’nin ihracatının ithal girdiye çok bağlı olduğu algısının yanlış olduğunu belirterek, “Çeşitli hesaplamalar var, OECD hesaplamasında yüzde 20’lerde görülüyor. Yüzde 70-80 algısı yanlış, bunu kırmalıyız” dedi.

Lider Kavcıoğlu, üretici fiyatları artışının bire-bir oranında TÜFE’ye yansımayacağını belirterek, bu istikamette beklenti oluşturulmaması gerektiğini de kaydetti.