Sarsıntıdan sonra bir de pamuk fiyatları düştü, üretim tehlikeye girdi
Türkiye, dünya pamuk üretiminde Çin, Hindistan, Amerika Birleşik Devletleri, Brezilya ve Avustralya’dan sonra 6. Sırada yer alıyor. İthalatta ise Bangladeş, Çin, Vietnam ve Pakistan ile birlikte birinci 5 ülke ortasında.
Tekstil ve konfeksiyon üretiminde, ihracatında kıymetli bir yere sahip olan Türkiye, bu endüstride kullandığı pamuğun kıymetli bir kısmını ithalatla karşılıyor. Uzun yıllar sonra 2022-2023 döneminde pamuk üretimini birinci kere 1 milyon tonun üzerine çıkaran Türkiye, bu yıl yeniden üretim krizi ile karşı karşıya. Dünya pamuk fiyatlarına paralel olarak Türkiye’de de fiyatların düşmesi ve buna bağlı olarak üreticinin ziyan etmesi nedeniyle pamuk üretiminden kaçış var. Ayrıyeten 6 Şubat ve sonrasında yaşanan Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin tesiri ile yıkılan çırçır ve iplik fabrikaları, üreticilerin uğradığı ziyan nedeniyle de pamuk üretimi önemli olarak tehlikeye girdi.
“İPLİK TESİSLERİNİN YÜZDE 60’I MAKÛS DURUMDA”
Ekonomi gazetesinden Ali Ekber Yıldırım, pamuk üretimindeki tehlike ile ilgili şu yazıyı kaleme aldı.
“Pamukta ekim periyodu öncesinde yaşanan son gelişmeleri Ulusal Pamuk Kurulu İdare Şurası Lideri Bertan Balçık ile konuştum. Dünya pamuk üretiminde, ticaretinde yaşanan dertlerin Türkiye’de de yaşandığını buna ek olarak zelzelenin tesirlerinin de çok ağır olduğunu belirten Bertan Balçık’ın anlattıkları özetle şöyle:
“Dünyada yaşanan gelişmeler Türkiye’de de yaşanıyor. Buna ek olarak zelzelenin yarattığı büyük tahribat ve ziyan var. Hatay bölgesinde çırçır işletmelerinin yüzde 80’i, Kahramanmaraş’ta iplik tesislerinin yüzde 60’ı berbat durumda. Büsbütün yıkılanlar var. Üretim sınırları ziyan görenler var. Bu işletmelerin ayağa kaldırılması 1 yılı bulur.
EKİM ALANLARININ DÜŞMESİ BEKLENİYOR
Pamuk ekim alanlarında kesinlikle bir azalma olacak. Bu hususta iki farklı senaryo var. Biliyorsunuz 2022 üretim yılında 550 bin hektar alanda pamuk üretimi yapıldı. Ekim alanları en makus senaryoda 350 bin hektara düşeceği, daha optimist senaryoda ise 450 bin hektara düşmesi bekleniyor. Ayrıyeten kuraklık riski de var.
Pamuk üreticisini ayakta tutan geçtiğimiz yıllardaki ve dönemlerdeki fiyatların yüksek seyriydi. Yeterli fiyatlar üreticinin bu güne kadar dayanmasını sağladı. Geçen sene üretimin bu kadar artmasının da nedeni buydu. Fakat, üretimde 1 milyon tonun aşıldığı 2022’de fiyatlar niyet üretici zorlandı. Geçmiş yılların sermaye birikimi ile ve Ziraat Bankası’nın artan kredi takviyesi ile ayakta kalmayı başardı. Ayrıyeten mazot ve gübre takviyesindeki artış, destekleme primindeki bir ölçü artış da yeniden üretici açısından bir avantaj üzere görüldü.
Önümüzdeki devir, bayramdan sonra Kahramanmaraş’ta fabrikaların yüzde 40’ının tekrar faaliyete başlamasını bekliyoruz. Yurt dışı piyasaların da Ocak-Şubat periyoduna kadar dengelerin tekrar oturması bekleniyor.”
Ulusal pamuk Kurulu İdare Heyeti Lideri Bertan Balçık, bilhassa sarsıntı bölgesindeki üretici ve çırçır işletmelerinin elindeki pamuğun endüstriciler tarafından alınmasını beklediklerini söyledi.
“HATAY’DA ÜRETİCİLER KASVET İÇERİSİNDE”
Hatay için müspet ayrımcılık beklediklerini vurgulayan Balçık kelamlarını şöyle sürdürdü: “Buradaki beklentilerimiz açıkçası birincisi Hatay’da üretici ve çırçırcıların elindeki pamuğun endüstriciler tarafından satın alınması. Hatay’daki üreticiler nitekim büyük bir zahmet içersinde. Ancak bir yandan da ithalat da hala devam ediyor. Amerika Tarım Bakanlığı haftalık olarak ihracat sayılarını açıklanıyor. Türkiye, ithalatta üçüncü, dördüncü sırada. Alışılmış ki işin ticaret gerçekleri var.
Önceden yapılan irtibatlar olabilir. Lakin, yeni satışlar da devam ediyor. Bunlar haftalık olarak açıklanıyor. Amerika pamuk üretiminde değerli bir ülke fakat biliyorsunuz dokumacılık sanayi yok. Elindeki pamuğu satmak, pazarlamak zorunda. Açıklanan 23 Mart haftası satışlarında alım yapan ülkelere baktığımızda Türkiye, 19 bin balyayla yani 4 bin 300 ton civarındaki alımla 5.ülke pozisyonunda.”
Üretim ile ilgili telaşlar sürerken Türkiye’nin pamuk ithalatı sürat kesmeden devam ediyor. Ulusal Pamuk Kurulu Lideri Bertan Balçık’ın verdiği bilgilere nazaran Türkiye, Ocak-Şubat periyodunda iki ayda 98 bin 664 ton lif pamuk ithalatı yaptı. Bunun için ödenen döviz ise 234 milyon 403 bin 678 dolar.
“PAMUK ALIM FİYATININ KİLOSU 38 LİRAYA DÜŞTÜ”
Böyle bir periyotta ithalat yerine zelzele bölgesindeki üreticilerden pamuk alınması gerektiğini bir sefer daha lisana getiren Balçık: “Hatay bölgesine müspet ayrımcılık yapmak zorundayız. Zelzele devrinde fiyatlar düştü. Yalnızca Hatay’da değil ülkenin her yerinde, lif pamuk alım fiyatının kilosu 41 liradan 38 liraya düştü. İthalat devam ederse alışılmış ki meşakkat da devam eder.” dedi.
Dünyada pamuk tüketimi konusunda bir artış eğilimi olduğunu, Çin’de beklenen gelişmenin şimdi olmadığını vurgulayan Bertan Balçık’a nazaran, Avrupa Birliği dingin lakin Amerika’da hareketlenme var.
Pamukta dünyada yaşanan sakinlik, fiyatların 2021 yılına nazaran gerilemesi, sarsıntının ve kuraklığın tesiri ile bu yıl üretiminde önemli bir düşüş yaşanabilir. Pamuk üretim ve ithalat sayılarına bakıldığında; Amerika Tarım Bakanlığı bilgilerine nazaran, Türkiye, 2020-2021 döneminde 631 bin ton lif pamuk üretirken, 1 milyon 160 bin ton pamuk ithalatı yaptı. 2021-2022 döneminde üretim 827 bin ton, ithalat 1 milyon 203 bin ton oldu.
“ÜRETİM 1 MİLYON TONUN ALTINA DÜŞECEK”
Geçen dönem ise 2022-2023’te üretim birinci defa 1 milyon tonun üzerine çıktı. Türkiye 1 milyon 67 bin ton üretim yaparken ithalatı 1 milyon tonun altına,936 bin tona geriledi. Yıllardır üretimde hedeflenen 1 milyon ton barajı aşıldı. Fakat, o denli görünüyor ki 2023-2024 döneminde üretim tekrar 1 milyon tonun altına düşecek.
Özetle pamuk üreticileri telaşlı. Üretim yapmak istiyor. Lakin, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın bugünden çiftçilere vereceği takviye ve uygulayacağı politikayı açıklaması gerekir. Çiftçiye “sen üret yeter” demek yetmiyor. Pamuk üretiminin devam etmesi için nasıl bir siyaset uygulanacağı ve nasıl bir dayanak sağlanacağı ekim öncesinde açıklanmalı. Bu yapılmazsa üreticiye verilmeyen dayanak ithalata verilmiş olur.
Denizli ve Aydın’da valilik kararıyla “kısıtlı su programı” kapsamında dönemde yalnızca iki sefer su verilmesinin üretimi nasıl etkileyeceğini sordum. Bertan Balçık şu cevabı verdi: “Biliyorsunuz 2021 yılında da su kısıtlamasına gidildi. Ege’de çok büyük sorun yok. Üretici 2021’de uygulamayı gördü ve ona nazaran önlemini alıyor. Eser tercihini ona nazaran yapıyor. Ekim vaktini ona nazaran ayarlıyor. Mayıs ayının birinci haftası ekim başlar.
“ÜRETİMİN DEVAMI SAĞLANMALI”
Fakat, Menemen Ovası kendi bahtına terk edilmiş durumda. Biliyorsunuz Menemen’de su sorunu büyük. İleriye dönük olarak burada bir yapılaşma potansiyelinden bahsediliyor. Bu son derece tehlikeli bir durum. Şu yaşanan zelzele felaketinden sonra ovada hala bir yapılaşmanın düşünülmesi kabul edilemez. Sahiden bu türlü bir yapılaşma faciayla sonuçlanır. Menemen Ovası’nda yalnızca 30 – 40 bin dekar ekilebilir. Ova’da imarla ilgili bir niyet varsa bundan katiyetle vazgeçilmeli. Sulama yatırımları yapılarak üretimin devamlılığı sağlanmalı.”
Pamuk konusunda olumlu bir gelişmenin de yaşandığını hatırlatan Bertan Balçık, uzun vakitten beri tarım satış kooperatiflerine de lisanslı depo dayanaklarından yararlanmaları gerektiğini lisana getirdiklerini hatırlattı. Tarım ve Orman Baklanlığı’nın 24 Mart 2023 tarihli resmi Gazete’de yayımlanan bildirimine nazaran, Tariş, Çukobirlik, Antbirlik üzere tarım satış kooperatifleri birlikleri de lisanslı depo dayanaklarından yararlandırılacak. Bu birlikler Ticaret Bakanlığı ile bağlantılı olduğu için bugüne kadar bu takviyeden yararlanamıyorlardı.”
patronlardunyasi.com
