Amgen Türkiye Genel Müdürü Berkman: İnsan gerçek yeri bulduğu anda çiçek açıyor
Kimya mühendisi olmasına karşın değerli bir şirkette teknik bir rol almasından altı ay sonra fark etti, teknik işlerin ona nazaran olmadığını… Gönlü pazarlamadan yanaydı ve dediğini de yaptı. O günleri “İş hayatımın dönüm noktasıydı” diye tanımlıyor Amgen Türkiye ve Gensenta Genel Müdürü Güldem Berkman. Akabinde da ekliyor: “İnsan yanlışsız yerini bulduğu andan itibaren çiçek açmaya başlıyor. Kendini bile şaşırtacak kadar hoş işler yapıyor.”
Güldem Hanım, kısaca sizi tanıyabilir miyiz?
1991 yılında Boğaziçi Üniversitesi Kimya Mühendisliği kısmından mezun oldum. Mühendislik eğitimimiz her halükârda yararlı olsa da kimya mühendisi olarak çalışmayı pek düşünmedim. Evvel Radiometer Kopenhagen isimli bir Danimarka firmasının satış ve pazarlama kısmında başladım işe. İki yıl boyunca orada eser müdürü olarak çalıştıktan sonra Eczacıbaşı Procter and Gamble’a geçtim. Burada eserlerin geliştirilmesi, ruhsatlandırılması üzere teknik hususlarla ilgilendim. Teknik dönemim yaklaşık iki yıl sürdü. Ondan sonra tekrar birebir şirkette pazarlamaya geçtim. 1998’de Danone’a geçerek orada hem su eserleri hem süt eserleri pazarlamasında misyon aldım. On yıl boyunca süratli tüketimde çalıştıktan sonra 2001’de ilaç kesimine geçtim ve Novartis’te başladım. Novartis’te 16 yıl çalıştım. 2007 yılında Macaristan’da ülke lideri oldum ve yaklaşık bir yıl Macaristan’da kaldıktan sonra Türkiye’ye döndüm. 7 yıl Türkiye Novartis’in başkanlığını yaptıktan sonra küresel bir proje için 2,5 yıl kadar mühletle İsviçre Basel’e gittim. 4,5 yıldır da 2017 yılında başladığım Amgen Türkiye ve Gensenta’nın (önceki ismi Mustafa Nevzat) Genel Müdürlüğünü yapıyorum. İki farklı şirket olarak yönetiyoruz.
TEKNİK İŞLERİN BANA NAZARAN OLMADIĞINI 6 AYDA ANLADIM
Neden teknik işlerden kaçarak pazarlama- satış tarafına geçtiniz?
Üniversitenin hazırlık sınıfındayken ders vermeye başladım. Sonra American Express kartlarını sattım. Bir sürü işle meşgul oldum. Hatta, üniversitede yaptığım işlerde; beş yılın sonunda okulu bitirip tam vakitli bir işe başladığımda kazandığımdan daha fazla para elime geçiyordu. “Bordrolu bir işin olması lazım Güldem!” diye işe başlamıştım. Sonuç olarak o beş yıl bana aslında bir sürü deneyim kazandırdı. Üniversite yıllarının çok boşa geçirilmemesi gerektiğini düşünüyorum. Oldukça
bir şeyler öğrenmiş olarak iş hayatına girdim ve işe satış ve pazarlamada başladım. Küçük bir şirket olduğu için hem pazarlanması hem satışından sorumluydum eserlerin. Bana çok uyan bir iş olduğunu çabucak fark ettim. Ancak sonra Eczacıbaşı Procter and Gamble üzere çok kıymetli bir şirketten teklif alınca her ne kadar teknik bir rol olsa da çabucak kabul ettim. Çok yeterli yapmışım. Kıymetli olan büyük bir lig oyuncusuna, büyük bir takıma bir yerden girmekti aslında. Lakin birinci altı ayda fark ettim, bu teknik işlerin hiç bana nazaran olmadığını. Ondan sonra çalıştığım 1,5 yıl boyunca daima “nasıl pazarlama satışa geçebilirim” in peşindeydim. Ve günün sonunda geçtim… İş hayatımın dönüm noktasıydı. İnsan hakikat yerini bulduğu andan itibaren çiçek açmaya başlıyor. Bir anda kendini bile şaşırtacak kadar hoş işler yapıyor.
Hayatımdaki değerli anlardan biri de Danone’a girmem oldu. Danone, Türkiye’de 98 yılında kuruluyordu. Türkiye’ye çok yeni gelmişti. Biz orada Serpil Timuray ile birlikte çalıştık. Hayatımda tanıdığım, pazarlamayı en uygun bilen şahıslardan bir adedidir. Bunun da doğal bir yetenek olduğunu düşünüyorum. Sahiden bir esere bakar, bunu nasıl anlatmamız lazım, bununla hangi gereksinime yanıt veririz, çok âlâ hisseder. Münasebetiyle o yıllarda pazarlamanın nasıl yapılması gerektiğini çok içselleştirdim. Yoksa pazarlama dediğin hoş bir televizyon reklamı hazırlamak değil, değerli olan hangi gereksinime nasıl, karşılık verebileceğini görmek. Benim ne sunacağıma değil, tüketicinin ne beklediğine daima konsantre olan bir insan olmamı sağladı Danone’daki deneyimim.
SİYAH KUĞU ÜZERE OLMUŞTUM
İlaç üzere muhafazakâr bir dala geçtiğinizde zorluk yaşadınız mı?
Novartis’ten kısım yöneticiliği teklifi almıştım. O periyotta uzun bir işe alma süreci devam ettirmişler. Tam içlerine sinen bir aday olmayınca öteki bölümlere de bakalım demişler. Ben de riski alarak kabul ettim. Fakat siyah kuğu üzere bir şey olmuştum. O sırada benimle birlikte dört iş kısmı yöneticisi vardı. Başka üç kısım yöneticisi çok uzun yıllardır ilaç bölümünde deneyimi olan arkadaşlardı. İkisiyle çabucak çok yakınlaştık, beni çok desteklediler. Lakin birisi iş hayatımın tahminen de yegâne sorun yaşadığım bireyidir. Nedenini bilmiyorum. Birebir konumdaki bireylerin nasıl birbirlerine zahmet yaratabildiklerini de aslında o periyotta deneyim ettim.
Nasıl aştınız o süreci?
Bu türlü bir bölüm değişikliğinde en kıymetli olan şey, bağlı olduğunuz kişinin size uygun koçluk yapması. Sonuçta en az 15-20 yıldır o dalda çalışan bireylerin yaptığı kısım yöneticiliğini dün dala girmiş biri olarak yapmaya çalışıyordum ve olağan ki bilmediğim bir sürü teknik ayrıntı vardı. Bu mevzularda bence bağlı olduğunuz kişinin size tam dayanak vermesi ve inancını göstermesi çok tesirli. O sıradaki ülke lideri olan Altan Demirdere bana fevkalade bir koçluk yaptı. Hiçbir vakit takviyesini esirgemedi, sağ olsun. Kendisi hususların farkında olmakla birlikte artık son vakitlerde günlük işleri bizlere devretmişti. Diğerleriyle konuşurken “Bizim burada fevkalade bir kadro çalışması var” kaygısı, “ben kadrom, arkadaşlar da çalışıyor.” (Gülüyor) Şu anda onu o kadar takdir ediyorum ki hiç kolay bir şey değil yaptığı. Günlük küçük işlerin içine asla girmezdi lakin hiçbir ayrıntısı da atlamazdı, anlamadığım bir halde. Ben hala şu yaşa geldim tam beceremedim onun yaptığını.
ŞİRKETİN BİR TANE BİLE BAYAN GENEL MÜDÜRÜ YOKTU
Novartis devrinizde evvel Macaristan’a, sonra Türkiye’ye ülke lideri oldunuz.
Bir gün biz tekrar Altan Beyefendi ile konuşurken dedi ki, “Sen çok azimlisin, çok çalışkansın. Genel müdür olmayı düşünmüyorsun değil mi? Zira hiç bayan genel müdür yok bu şirkette.” O sırada fark ettim. Gerçekten 120’nin üzerinde ülkede operasyonu olan bir şirketin bir tane bile bayan genel müdürü yoktu. İnanılır üzere değil. Tesadüfen o yıl bayanları üst durumlara hazırlayacakları özel bir eğitim programı dizayn ettiler. 10 şahıstan birisi olarak ben de seçildim. Yurt dışındaki değerli üniversitelerde sertifika programları, eğitimler, dünya liderinden mentorluk falan üzere bir hazırlık sürecine aldılar bizi. Ondan sonra çok gurur verici bir halde şirket çapında, dünyadaki birinci bayan genel müdür Portekizli bir arkadaşım oldu. İkinci genel müdür de Macaristan’a ben oldum.
Macaristan’da diğer bir ülkeye gitmenin ne kadar kıymetli olduğunu fark ettim. Zira sudan çıkmış balık üzere oluyorsunuz. Birinci idare heyeti toplantımıza gittiğimde bütün heyecanımla yaptığım konuşmaya hiçbir reaksiyon alamamıştım. Hiçbir yorum da yapmamışlardı. Çok şaşırmıştım. Herhalde beni sevmediler diye düşünmüştüm. Bizde Türk kültüründe bir coşkuyzala karşılanırsın. Onların yabancılara inanç duymaları için güzel tanımaları ve vakit geçirmeleri gerekiyor ve bu vakti de birebir geçirmeniz gerekiyor. O nedenle birebir birçok öğlen yemeğine gittim. Lakin üç ay sonra yanlışsız düzgün bir bağlantı kurmaya başlayabildik. 10 ay sonra Türkiye’nin başına geçmek için davet edildiğimde hem ailevi sebeplerle hem de buradaki operasyonun Macaristan’ın beş katı büyüklüğünde olması sebebiyle çok sevinmiştim.
2010 yılı ilaç bölümünde bir daralma devriydi. O devri nasıl yönettiniz?
İnanılmaz bir fiyat kesintileri periyodu başladı 2009 yılında. 2010 ve 2011 yılları da çok sıkıntı geçti. Hayatımın en sıkıntı günlerinden biriydi 2009 yılının 29 Eylül’ü. O gün fiyatların yüzde yirmi kesildiğini öğrendik. Bir günden sonraki güne 80 milyon dolar kaybetmiştik. Şoke edici bir gelişmeydi. Üç yıl boyunca bu değişimi yönetmeye çalıştım. Bugünden bakınca daha yeterli yönetebilirdim diye düşünüyorum. Zira o devirde biz standart bir değişim süreci yaşadık. Değişimi kabullenmemekte direndik. Fiyatlar kesildi lakin bir müddet sonra düzelecek diye düşündük. ‘Yok, bu bu türlü olamaz. Bir yıl daha bekleyelim. İki yıl daha bekleyelim.’ Anladık ki üçüncü yıl o denli bir şey olmayacak. Sahiden bir değişim oldu ve buna artık ayak uydurmamız lazım. Münasebetiyle da o devirde öğrendiğim en kıymetli şey, bir; değişimi biraz daha süratli kabul etmek lazım. İkincisi de bizim birbirini seven, çok âlâ çalışan bir takımımız vardı. Durumun ortada olduğunu düşünerek anlatmaya gerek yok demiştik. Lakin iki yılın sonunda insanların şirkete bağlılığı, çalışma azmi o kadar düştü ki yaptığımız yanılgıyı anladık. Bu türlü bir büyük değişim periyodunda beşerler çok net kıssalar dinlemek istiyor. Şu anda neler oluyor? Gelecek beş yılda ne yapacağız? Bunları daima tekrar etmeniz gerekiyor.
E-5’ten canhıraş bir biçimde karşıya geçtik
Linkedin’deki yazılarınızdan deneyimle öğrenme metodunu kullandığınızı biliyorum. Üniversitelerin aktifliklerine de katılıyorsunuz.
Komik bir anımı anlatayım burada. Bir evvelki şirketimde genel müdür iken, insan kaynakları müdürümüz ile İstanbul Üniversitesi Avcılar Kampüsü’ne Meslek Günleri sunumu yapmaya gidiyorduk. Olağanda şirket sürücümüz olmasına karşın, İK müdürümüzün arabası ile sohbet ederek gitmeye karar verdik. Okula 3-5 km kala otomobilimiz yolda kaldı. Sunum saatine de çok az kalmıştı. Arabayı park edip E-5’ten canhıraş bir biçimde karşıya geçtik. Taksi bulmanın da imkânsız olduğunu anlayınca, gelen bir minibüse binip okula ulaştık. Onca öğrenciyi bekletecek halimiz yoktu. (Gülüyor)
O gün, bana dünyanın sonu üzere gelmişti
Soğuk terler döktüğünüz bir eser öykünüz var mı?
Danone’da iken yepisyeni bir maden suyu markası lanse edecektik. Tüm lansman hazırlıkları tamamlandı, gün aşikâr, iştirakçiler muhakkak. Geri sayım sırasında şişelerin etiketlerine bakınca gördük ki üretim müsaadesi ayrıntıları eksik! O günkü kederimi sözlerle tanım edemem. Çok yeni bir şirket olduğumuz için bu kıymetli ayrıntısı atlamışız. Derhal kriz idaresi toplantıları yaptık, çabucak o gün müsaadeler için başvurduk. Lansmanı ertelemek yerine eseri dağıtmadan marka lansmanı yapmaya karar verdik. O gün bana dünyanın sonu üzere gelmişti, lakin o denli değilmiş. Ardından birkaç hafta içinde müsaadeler yetişti, eserleri dağıttık ve eser muvaffakiyetle piyasaya sürülmüş oldu.
