Olimpiyatlarda platinle toplu taşıma

Evrim KÜÇÜK

Çin’de 4 Şubat’ta start alan 2022 Pekin Kış Olimpiyatları’nda 90’dan fazla ülkeden toplam 2 bin 900 civarında sportmen madalya gayesiyle ter döküyor. Oyunların sona ereceği 20 Şubat’a kadar toplam 109 kısımda madalya dağıtılacak. Atletlerin kendilerini gösterme yarışının yanında Olimpiyatlarda platinin kullanıldığı teknolojiler de kendini gösteriyor. Pak güçte kendine büyük hedefl er koyan Çin, Olimpiyat köylerinde atletlerin ve seyircilerin ulaşımında hidrojenle çalışan hücre yakıtlı (FCEV) araç filosu kullanılıyor. Platin deposu olarak da nitelenen bu araçlara talebin artması ve bunun uzun vadede platin fiyatlarına yansıması bekleniyor.

2021 Tokyo Yaz Olimpiyatları’nda Japonya, teknolojik gövde gösterisi yaparak 100 hidrojen yakıt hücresi otobüsünü yollara çıkarmıştı. Çin bir adım öne geçerek Pekin Kış Olimpiyat Oyunları için 655 yakıt hücreli araçtan oluşan bir filo hazırladı. Son yedi yılda, Çin’in ticari yakıt hücresi aracı üretimi yaklaşık 5.500 araca ulaştı. Bunların yüzde 80’inden fazlası otobüslerdi. Nisan 2020’de kurulan ulusal FCV planı, 2025 yılına kadar 50.000 ve 2030’da 1 milyon üretim hedefliyor.

Şu anda FCEV toplam sanayi talebinin yalnızca küçük bir kısmını oluşturuyor, lakin 2022’de yürürlükte olan otobüs programlarının platin talebine binlerce ons ekleyeceği iddia ediliyor. Otobüs ve kamyon filoları için uzun vadeli hedefl erin gerçekleştirilmesi, önümüzdeki yıllarda platin talebinin kıymet kazanmasına neden olacak.

Satışlar 2035’te 10 milyon adedin üzerine çıkacak

Dünyanın önde gelen otomotiv şirketlerinin birçok, hava kalitesini güzelleştirme ve egzoz emisyonlarını sıfıra indirme zorluğuna cevap olarak tercih edilen bir teknoloji olarak hidrojen platin bazlı yakıt FCEV’leri geliştiriyor yahut geliştirdi. FCEV pazarındaki büyümeye şu anda ağır vasıta segmenti öncülük ederken, FCEV binek araç segmentindeki gelişmeler bu pazarın da gelişmekte olduğunu gösteriyor.

CME Group tarafından hazırlanan bir rapora nazaran, global FCEV araba satışları, 2021’in birinci çeyreğinde yıllık yüzde 89.2 artarak 4.000 adede ulaştı ve buna Toyota Motor Corporation’ın ikinci jenerasyon Mirai FCEV’nin piyasaya sürülmesi öncülük etti.

Avrupalı araba üreticisi BMW, yolcu FCEV’lerinin geliştirilmesine kendini adamış birkaç araba üreticisi ortasında yer alıyor ve yakın vakitte BMW X5 hidrojen yakıt hücreli aracı testi gerçekleştirdi. BMW, 2030 yılına kadar hidrojenle çalışan geniş bir FCEV yelpazesi sunmayı hedefliyor.

FCEV forkliftler, maliyet avantajları ve daha düşük sermaye maliyetleri açısından ticari avantajlar sunuyor ve dev şirketler tarafından da tercih ediliyor. Şu anda dünya çapında kullanımda olan iddiası 25.000 forklift Amazon, Walmart ve Coca-Cola üzere şirketler tarafından yaygın olarak kullanılıyor.

Çin, ABD, Avrupa ve Japonya’daki yollardaki toplam FCEV sayısının, ticari ve binek araçlar dahil olmak üzere, 2020’deki on binler civarından 2035’e kadar 10 milyonun üzerine çıkması bekleniyor. Platin talebinin, FCEV’lerde bu büyümeye dayalı olarak, 2030 yılında yıllık bir milyon ons (31 ton) yahut mevcut yıllık talebin yüzde 10’unun üzerinde artış göstereceği varsayım ediliyor.

Tek 1 araçta 50 gram platin kullanılıyor

Platin, emisyonsuz FCEV’lere güç sağlayabilen hidrojen yakıt hücrelerinde kullanılıyor. Hidrojenin sıfır emisyon potansiyelini ortaya çıkaran dönüştürücü teknoloji yani proton değişim membranı (PEM) uygulamalarında platin kritik bir metal. Hidrojen üretmenin en uygun bilinen yolu suyun elektrolize edilmesi. Bu süreç sırasında, suyu bileşenlerine (hidrojen ve oksijen) ayırmak için bir elektrik akımı kullanılır. Platin de iridyum ile birlikte, piyasada bulunan iki önde gelen elektroliz teknolojisinden biri olan PEM elektrolizörlerinde katalizör olarak kullanılıyor. Şu an klâsik araçların katalizörlerinde 5 gram civarında platin kullanılırken, hidrojenli araçlarda 50 gram platine ihtitacı var.

Uzun vadede 2000 doları aşacak!

Platin fiyatları bu yıl ons başına 70 dolar yükselerek 1.025 dolar civarında seyrediyor. Platinde manalı bir yükselişten bahsedilmek için 1.040 doları aşması gerekiyor. Uzmanlar, bu düzeyin aşılması halinde platin boğalarının 1.100 doların üzerine ataklar yapmak için harekete geçeğini düşünüyor. Platinin geçmiş 12 ay içindeki hareketlerine bakıldığında, Ocak 2021’de 1.085 dolar civarından süreç gören platinin şubat ayında 1.300 doları aşarak 7 yılın doruğuna geldiği görülüyor. Uzmanlar, otomotivdeki çip badiresinin hafifl emesi halinde platin fiyatları üzerinde 2021’in ikinci yarısında ortaya çıkan ağır baskının ortadan kalkacağını kestirim ediyor. Uzun vadede ise platin için epey savlı kestirimler yapılıyor. Longforecast, bu yıl fiyatların 1.235 dolara kadar çıkabileceği kestirimde bulundu. CoinPriceForecast tarafdan yapılan iddialara nazaran platin fiyatı bu yıl içinde 1.174 dolar dolara çıkacak. 2023’te ise fiyatlar 1.200 doların üzerini görecek. 2025’te fiyatların 1.500 ve 2027’de 2.000 dolara çıkacağı varsayım ediliyor. 2030 yılında fiyatlar 2.500 dolara ulaştıktan sonra 2032’de 3.000 doları test edecek. Walletinvestor da platin fiyatlarının 1 yıl içinde ortalama 1.112 dolar ve 5 yıl içinde 1.437 dolardan satılacağı varsayımında bulunuyor.