Memnun olduğunu bilmeyen ülke: Finlandiya

Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Tahlilleri Ağı yıllık Dünya Memnunluk Raporu’nu yayınladı. Finlandiya üst üste altıncı kere tepede. Lakin Finlere nazaran durum biraz karışık.

Batı kıyısındaki Kokkola kentinden 58 yaşındaki İngilizce öğretmeni Nina Hansen “Çok memnun olduğumuzu sanmıyorum. Açıkçası bu sözcüğe biraz kuşkuyla yaklaşıyorum” diyor.

Hansen The New York Times’ın ülkedeki memnunluk hakkında konuştuğu birçok Finlandiyalıdan biri. Ortalarında Zimbabweli bir göçmen, bir folk metal kümesi kemancısı, eski bir olimpik atlet ve emekli bir mandıracı da dahil 13-88 yaş aralığında farklı cinsiyetten, cinsel yönelimden, etnik kökenden ve meslekten beşerler var. Başşehir Helsinki, güneybatı kıyısındaki Turku ve ülkenin çeşitli kesitlerindeki köylerden beşerlerle da görüştük.

Halk ekseriyetle Finlandiya’daki toplumsal güvenlik ağını övüyor ve tabiatın ruhsal faydalarını, spor ve müzik üzere ferdî zevkleri öne çıkarıyor. Fakat suçluluk duygusu, telaş ve yalnızlıktan da bahsediyorlar. Finleri “mutlu” yerine “oldukça kasvetli”, “hafif karamsar” yahut ‘gerekmedikçe gülümsemeyen kişiler’ olarak tanımlıyorlar.

Dünyadaki en memnun halkın bile o kadar keyifli olmadığı ortaya çıkıyor. Daha fazla hallerinden mutlu oldukları söylenebilir.

Doğu Finlandiya Üniversitesi’nden Prof. Arto O. Salonen’e nazaran halk tatmin hissini sürdürülebilir bir ömür sürmekten devşiriyor, mali başarıyı ise temel gereksinimleri tespit ve karşılama marifeti olarak görüyor ve “Neyin kâfi olduğunu biliyorsanız mutlusunuz” diyor.

Finnish Design Shop CEO’su Teemu Kiiski’ye nazaran memnunluk biraz havai bir sözcük. Turku’da yaşayan 47 yaşındaki Kiiski “Ama bence İskandinav memnunluğu daha derinlerde yatan bir şey” diyor. Ona nazaran ülkedeki yüksek hayat kalitesi, toplumsal güvenlik sistemiyle yakından alakalı.

Eğitim ve sanata yönelik kamu finansmanı, eşi 49 yaşındaki Hertta Kiiski üzere sanatkarlara yaratıcı tutkularının peşinden gitme özgürlüğü veriyor. Hertta, “Eserlerimizin niteliğini de etkiliyor zira sanatın maddi pahasına baş yormamıza gerek kalmıyor. Bu yüzden buradaki sanatkarlar deneysel çalışmalar yapıyor” diyor.

Sanat ve edebiyat için politikayı bıraktı

45 yaşındaki Jani Toivola yüzde 90’ı beyaz olan Finlandiya’da bir siyahi olarak ömrünün büyük kısmında dışlanmaya maruz kalmış. “Finlandiya’da siyahi bir eş cinsel olarak birçok vakit kendinizi tek başınıza hissediyorsunuz” diyor. Kenyalı babasını hayatının büyük kısmında görmemiş. Annesinin de beyaz olması sebebiyle kendisine siyahi bir rol model bulmakta zorlanmış.

2011’de Finlandiya parlamentosundaki birinci siyah milletvekili olarak eş cinsel evliliğin yasallaşması için gayretin ön safında yer almış.

İki devir vekillik yapan Toivola aktörlük, dans ve edebiyat alanında ilerlemek için siyaseti bırakmış. Artık eşi ve kızı ile birlikte Helsinki’de yaşıyor ve LGBTQ haklarının savunuculuğunu yapıyor.

Zorluklara karşı kararlılık: Sisu

Finlerin “sisu” olarak özetlenen ömür üslubu ulusal karakterin bir modülü. Sözcük kabaca “zorluklara karşı sert kararlılık” manasına geliyor. Tıpkı uzun kışlar üzere: Finlerin en olumsuz şartlarda bile yakınmadan sonuna kadar direnmesi bekleniyor.

Julia Wilson-Hangasmaa 1992’de Zimbabwe’den göç ettiğinden beri Finlandiya’da insanlara temel gereksinimlerini keder etmeden hayalleri peşinde koşma özgürlüğü verilmesini takdir ediyor. 59 yaşındaki emekli öğretmenin artık Helsinki yakınındaki Vaaksy köyünde kendi istihdam ve danışmanlık firması var.
Lakin bilhassa 2015 göçmen kriziyle ağırlaşan göçmen aksiliğinin yükselişini korkuyla izliyor ve Finlandiya’daki yüksek hayat kalitesinin ne kadar süreceğinden telaşlı. “Eğer ‘Finlandiya Finlerindir’ tutumunu benimsersek yaşlandığımızda bize kim göz kulak olacak? Süpermarkete mal taşıyan kamyonları kim sürecek?” diye soruyor.

74 yaşındaki mandıracı Tuomo Puutio 15 yaşından beri çalışıyor. Finlandiya’daki eğitim sistemi bütün çocuklara müzik eğitimi sağladığından 47 yaşındaki kızı Marjukka yaşadığı köyden çıkarak müzikte meslek yapabilmiş.

Lakin gelecek jenerasyonlar bu kadar şanslı olmayabilir: Pazar günü yapılan seçimlerden muhafazakar Ulusal Koalisyon Partisi birinci çıktı. Çok sağcı Finler Partisi de evvelki başbakan Sanna Marin’in Toplumsal Demokrat Parti’sini geride bırakarak yarışı ikinci bitirdi. Puutio bu partiler koalisyonu kurmayı başarırsa sanat finansmanın azaltılacağını söylüyor.

Ülkenin yüzde 75’i orman arazisi

Birçok iştirakçiye nazaran mutluluğun hayati faktörlerinden biri tabiat: Finlandiya’nın yaklaşık yüzde 75’i ormanlarla kaplı ve “vatandaş hakkı” olarak bilinen yasa sayesinde ister kamuya ister şahsa ilişkin olsun bütün doğal alanlar herkese açık.

66 yaşındaki atlet Helina Marjamaa ülkesini 1980 ve 1984 Olimpiyatlarında temsil etmiş. “Doğadaki huzuru ve hareketi seviyorum” diyor. Dans öğretmeni ve cinsellik terapisti olan kızı Mimmi ise kısa mühlet evvel kız arkadaşıyla nişanlanmış. 36 yaşındaki Mimmi yeni jenerasyonun cinsiyet ve cinsellik konusundaki açıklık ve anlayışını yürek verici buluyor.

Finlandiya’nın yaklaşık üçte biri Kuzey Kutup Dairesi içinde ve iklim krizinin tesirlerine karşı bilhassa kırılgan. Folk metal kümesi Korpiklaani’nin kemancısı 46 yaşındaki Tuomas Rounakari iklim tersi siyasetlerin popülerliğinden rahatsız.

Hukari ailesinin iyimserliği ise badminton sporundan geliyor. Taşradaki Toholampi beldesinde yer alan tesisler sayesinde 16 yaşındaki Henna ve 13 yaşındaki Niklas Avrupa düzeyinde rekabete katılarak kıtanın farklı yerlerinde farklı oyuncularla karşılaşabilmiş. Çocuklar tatmin edici bir hobi kazanırken ebeveynleri de onların geleceğine umutla bakıyor.

“Sızlanmıyoruz, gerekeni yapıyoruz”

Finlandiya’nın Rusya’dan bağımsızlığını almasından 17 yıl sonra dünyaya gelen Eeva Valtonen II. Dünya Savaşı’nda yıkıma uğrayan ülkesinin dünyaya örnek olacak bir ulusa dönüşme sürecine şahsen şahit olmuş. 29 yaşındaki torunu Ruut Eerikainen ise dünyanın en memnun yeri etiketini şaşkınlıkla karşılıyor. Tahminen de Finler diğer ülke vatandaşlarından daha memnun değildir. Tahminen de memnuniyet beklentileri daha makuldür ve bu beklenti karşılanmadığında bile “sisu” anlayışı uyarınca sabır gösteriyorlardır.

Eerikainen “Biz sızlanmayız. Yalnızca gerekeni yaparız” diyor.

patronlardunyasi.com