Agil Alesgar İşverenler Dünyası için yazdı… İran-Azerbaycan bağlarında Rusya anahtarı
Agil ALESGER
Bakü/Azerbaycan
İran ile Azerbaycan münasebetleri her vakit tansiyonlu olmuştur ama bu tansiyonlara bakmaksızın diplomatik araçlar hiçbir vakit devre dışı bırakılmamıştı. Karşılıklı notalar, diplomatların istenmeyen kişi ilan edilmesi geri dönülmesi güç süreci de beraberinde getiriyor.
DÜN MÜHALİF SJYASİLER, BUGÜN RESMİLER…
Önceleri Azerbaycan`da muhalif siyasalların lisanıyla İran zıddı siyasete şahitlik ediyorduk fakat artık her iki ülkenin devlet televizyonlarında en üst seviye yetkililerin lisanı ile ithamlar ve sert kelamlar seslendirilmektedir. Mesela eski Azerbaycan Cumhurbaşkanı Ebülfez Elçibey başkanlığında Bütöv Azerbaycan Birliği kurulmuştu. Bunun da temelinde Güney Azerbaycan`a karşı tezlerimiz duruyordu. Tıpkı halde İran da vakit zaman Azerbaycan`a karşı arazi argümanlarında bulunuyordu. Ancak olayların akışı bugünükü üzere süratli ve sert değildi. Hatta birinci kere Azerbaycan Cumhurbaçkanı net bir formda Güney Azerbaycan ve orada yaşayan türklerin problemini konuşması ultra milliyetçi Elçibey devrinde bile yaşanmamış.
GERİLİMDE SON NOKTA…
Karabağ Zaferi akabinde İran’ın savaş boyunca Ermenistan’a dayanağının karşılığı olarak İran dini başkanı Ayetullah Ali Hamaney`in Bakü`deki temsilcisi Ocak Nejat`ın ülkeden kovulması olayını takiben Devlet Güvenlik Servisi`nin Azerbaycan`da yayın yapan dini kanal ve internet sitelerinin kapatılarak liderlerinin tutuklanması, İran casus ağının çökertilmesi, buna karşılık olarak Azerbaycan`ın Tahran Büyükelçiliğine terör saldırısı, İran`a karşı sert çıkışları ile bilinen milletvekili Fazil Mustafa`ya suikast teşebbüsünde bulunulması, artı 4 Büyükelçilik çalışanının Azerbaycan tarafından istenmeyen kişi ilan edilmesi ve yaşanan başka olaylar, İran-Azerbaycan münasebetlerinin geldiği noktayı göstermektedir.
RUSYA KRİZİN NERESİNDE?
Rusya`nın savaş ve yaptırımlar sonucu zayıflaması, Kafkasya`da tesirini kaybetmesini müteakiben İran`ın Ermenistan ile sonlarının kapanmamasını istemesi, Tahran`ın Rusya`nın boşalan yerine talip olduğunun göstergesidir. Aslında İsrail mazereti ile Türkiyenin bölgeyse gelmesini engellemek istiyor. Tabi burada Rusya faktörünü de unutmamalıyız. Rusya`nın başı Ukrayna’da savaşa karıştığından İran`ı öne veriyor olabilir. Çünki asırlardır kendi forpostu olarak gördüğü Kafkaslar’da boşalan yerinin Türkiye ve ya ABD tarafından tutulacağı vakit bir daha bölgeye dönemeyeceğini güzel biliyor. Onun için İran’ın bölgenin yeni karakoluna çevrilmek isteğine sesini çıkarmıyor. Lakin ne Azerbaycan ne de Türkiye buna istek gösterir.
Kısacası, Azerbaycan ile İran ortasındaki ilgiler yıpranmadan öte çok önemli halde ziyan görmüştür, diplomatik kanalların tıkandığı bir noktada fütursuzca gelişen olayların karşısı nasıl alınacak, bu büyük bir soru işareti olarak kalıyor.
patronlardunyasi.com
