FT Editörleri:  Kırılgan  bir küresel iktisat

FT Editörleri siyaset yapıcıların Dünya Bankası ve IMF bahar toplantısı için bir ortaya geldiği Washington’da öne çıkan bir numaralı tartışmayı satırlarına taşıyarak, tahliller önerdi.

Makale şu halde:

Son üç yılda global iktisat gibisi görülmemiş bir dizi şoka maruz kaldı. Pandemi patlak verdikten sonra, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali daha fazla aksama getirdi. Her ikisi de, merkez bankalarının denetimden çıkmış enflasyonu denetim altına almak için faiz oranlarını süratle yükseltmesiyle, hayat maliyeti krizine katkıda bulundu. Tekrar de milletlerarası ekonomik sistem dikkate paha bir dayanıklılık gösteriyor. Şimdiye kadar, geniş çaplı bir mali kriz ve düşük gelirli ülkelerden kaynaklanan bir borç temerrüdü zinciri istikametinde karamsar varsayımlar gerçekleşmedi. Lakin global iktisat berbat bir biçimde yaralandı. IMF, 30 yılı aşkın müddettir en zayıf global orta vadeli büyüme beklentisini yayınladı. Bu hafta Dünya Bankası/IMF bahar toplantılarında bir ortaya gelen siyaset yapıcıların çalışmaları, global ekonomiyi istikrara kavuşturmak ve daha yüksek bir büyüme patikasına geçirmek için ön plana çıkıyor.

IMF, global büyümenin bu yıl Ocak ayındaki beklentilerinin biraz altında yüzde 2,8 olacağını kestirim ediyor. Ayrıyeten, büyümenin yüzde 2’nin altına düşmesi için yüzde 25 baht veriyor. Sahiden de, fiyat baskıları beklenenden daha kalıcı hale geliyor ve ekonomik şartlar daha kırılgan hale geldi. IMF’de üst seviye bir yetkili, global finansal sistemde biriken “akut” riskler konusunda uyardı ve yüksek faiz oranları kredileri şartlarını zorlaştırdığı için birçok gelişmiş iktisadın bu yıl sakinliğe girmesi bekleniyor. Global ekonomiyi yine rayına oturtmak, birkaç acil riskle eş vakitli  boğuşmak manasına gelecek.

Üç ABD bankasının iflas etmesi ve Credit Suisse’in Mart ayında UBS tarafından acil olarak devralınmasının akabinde bankacılık sisteminde bir ölçü sükûnet geri gelse de, mali piyasalar sallantılı yerde kalmaya devam ediyor. Merkez bankaları yakında faiz artış döngüsünün sonunu ilan edebilir, lakin on yıllık ucuz para alışkanlığının süratle aksine dönmesi kırılganlıkları açığa çıkarıyor. Yüksek faiz oranlarının ticari gayrimenkul ve banka dışı bölüm üzerindeki tesiri konusunda tasalar var. Merkez bankacıları bir dengeleme değiş-tokuşuyla karşı karşıya: Daha fazla istikrarsızlığı sınırlamak ve yüksek enflasyonun yerleşik hale gelmemesini sağlamak  birbiriyle çakışan amaçlar olrak şekilleniyor.

Artan borçlanma maliyetleri, pandemi ve yüksek besin ve güç fiyatları ile başa çıkmak için muazzam borçlar biriktiren gelişmekte olan ülkeleri vuruyor ve güçlü bir dolarla şiddetleniyor. Düşük gelirli ülkelerin yaklaşık yüzde 60’ı yüksek risk altında yahut halihazırda borç  ödeme ıstırabı içinde. En yoksul ülkeler birebir vakitte son 25 yılın en büyük dış borç ödeme faturalarıyla karşı karşıya.

Yüksek borç yükleri, emisyonları azaltmak ve iklim değişikliğinin verdiği ziyanla başa çıkmak için 2030 yılına kadar yılda 2 trilyon dolardan fazlasına muhtaçlık duyan gelişmekte olan ülkeler için misyonu karmaşıklaştırıyor. Global ısınmayla gayret uğraşlarını artırmak, fakir ülkelerdeki insanların daha da fakirleşmesini önlemek, büyümeyi ve istihdam yaratmayı hızlandırmak için çok değerlidir. Jeopolitik riskler de global iyimserliği baltalıyor. IMF, ABD ile Çin ortasındaki tansiyonların bir sonucu olarak dünyanın ticaret bloklarına parçalanmasının uzun vadeli maliyetinin global GSYİH’nın yüzde 7’si civarında olabileceğini tespit etti. Ticaret, yatırım ve teknoloji transferinin önündeki maniler, bilhassa daha yoksul ülkelerde büyümeyi sınırlayacaktır.

Politika yapıcıların bu riskleri azaltması gerekecek. Merkez Bankaları, yüksek faiz oranlarının zincirleme tesirlerine karşı tetikte olmak zorunda kalacaklar; son bankacılık krizi birebir vakitte banka ve banka dışı makro-ihtiyati düzenlemelerin uygunlaştırılması için bir uyandırma daveti olmalıdır. Toplantılarda, gelişmekte olan dünya borcunun Çin de dahil olmak üzere alacaklılar ortasında sistemli bir halde yine yapılandırılmasına yönelik bir çerçeve üzerinde ilerleme kaydedilmesi umut ediliyor. Hem bilançolarını daha verimli kullanarak hem de özel dal iştirakleri yoluyla milletlerarası finans kuruluşlarından iklim değişikliği için daha fazla finansman sağlama uğraşları da hayati değer taşıyor. Ülkelerin karşı karşıya olduğu karmaşık ve birbiriyle temaslı zorluklar, tezli ve işbirlikçi bir global cevap gerektiriyor. Bu haftaki toplantılar, bunu harekete geçirmek için çok değerli bir andır.

Kaynak:  The fragile küresel economy