TÜBİSAD/Kızıltan: Teşvik, katma kıymeti yüksek üretime verilmeli

HANDE BERKTAN

Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD) İdare Heyeti Lideri Levent Kızıltan, 2022 yılında 12 milyar dolar pazar büyüklüğüne ulaşan bilgi ve bağlantı kesimindeki büyümenin, küçük ve orta uzunluk işletmelerin dijital dönüşüm süreçlerine tıpkı derecede olumlu katkıyı sağlayamadığını söyledi.

Türkiye’de şirketlerin dijital dönüşüm endeksi 2022 yılında bir evvelki yıla nazaran 3,21’den 3,12’ye geriledi.

TÜBİSAD Lideri, KOBİ’lerin ve katma kıymeti yüksek eser geliştiren girişimcilerin kâfi fona ulaşamadıklarını ve en fazla teşvik sağlanan ülkelerden biri olmamıza rağmen teşviklerin daha nitelikli üretim yapan girişimcilere verilmesi gerekliliğini vurguladı.

“Bilgi ve bağlantı bölümü 2022 yılında dolar bazında yüzde 8 büyüme kaydetti”

Bilgi ve irtibat bölümündeki büyümeye ait Levent Kızıltan “Bilgi ve irtibat dalı dört yıl öncesine kadar süratli büyüme sağlayamayan bir kesim pozisyonundaydı. Bu bölümün içerisine girişimcilik ekosistemi girişi, teknoloji geliştirme bölgeleri ve ARGE merkezlerinin girişimcilere ve şirketlerimizi barındıran özellik kazandırması, savunma sanayi ile birlikte gelişen teknolojik donanımların geliştiriliyor olması ve pandemi ile oluşan teknoloji ekipman gereksinimi, kesimi olumlu tarafta değiştirdi. Bölüm büyüme trendine girdi ve 10 milyar dolardan, 2021 yılında 12 milyar dolarlık pazar büyüklüğüne ulaştı.

2022 yılında bu büyüme devam etti ve bölümde tekrar dolar bazında yüzde 8 büyüme göreceğiz. Bilgi ve bağlantı kesiminin pazar büyüklüğünü Mayıs ayında açıklayacağız. 2023 yılının birinci 3 ayında Dövizde artış beklentisine paralel tüketicilerde talebinin erkene çekilmesi ve gereksinimlere bağlı olarak bölüm büyümesini sürdürdü” dedi.

“Yabancı yatırımcı kuralların bir günde değiştiği ülkeye yatırımdan kaçınıyor”

Yüksek teknoloji ile üretim sağlayacak nitelikli yabancı yatırımcının, yatırım yapacağı ülkede bilhassa ülke içindeki iş ve girişimcilik ekosistemine çok dikkat ettiğine belirten Kızıltan “Yabancı yatırımcı bir günden sonraki güne kuralların değişiyor olmasından ötürü rahatsız, o vakit ben buraya yatırım yapacağıma, Avrupa’da ekosistemi gelişmiş yapıları olan Estonya, Polonya üzere ülkelere yatırım yaparım diyor. Örneğin girişimcilerin emisyon primiyle aldıkları yatırımların vergilendirilmesi konusunda, para kazanılacağı vakit tabi ki vergilendirilsinler lakin asıl öykü onların para kazanılacağı basamakta kaynağa gereksinimleri olduğu devir aldıkları yatırımın yani sermayenin vergilendirilmesi, işin ruhuna, tabiatına ters. Şimdi kar etmemiş yeni küçük girişimciden vergi alınmasının iş dünyasına, ekosisteme olumsuz tesirleri olacaktır” dedi.

‘Kaybetmek bir yana, daha çok gencimize düzgün eğitim sağlamak zorundayız”

Girişimcilik ekosistemindeki sorunlara dair TÜBİSAD Lideri Kızıltan “Temel sorun teknolojinin kullanımında istediğimiz noktaya gelememekten kaynaklanıyor. Güzel şeyler geliştiriyoruz, örneğin bankacılık kesimindeki uygulamalar öteki birçok ülkeden çok önde. Bugüne geldiğimizde teknolojik dönüşüm, dalgasının eşiğindeyiz. Bugünün sorunlarını adresleyecek olursak öncelikle, insan kaynağı sorunumuz var. Çok daha fazla sayıda teknoloji çalışanına, âlâ eğitimli gencimize gereksinimimiz var. Kaybetmek şöyle dursun, yeni teknoloji çalışanlarını geliştirmek, eğitmek zorundayız. İnsan kaynağını bugünün insan kaynağı değil geleceğin insan kaynağı olarak geliştirmeliyiz. Dünün insan kaynağı olarak yetiştirirseniz geleceğe gidemezseniz” dedi.

“İnovasyon dünyası, kapalı ortam dünyası değil”

İkinci çözülmesi gereken sorun olarak inovasyonu işaret eden TÜİSAD Lideri “İnovasyonu yaratacak öğeleri oluşturmak lazım. İnovasyon bugünden yarına olmuyor. İnsanların zihinleri bir çerçeve içerisinde olmamalı, çok daha açık ortamlarda çalışabilecek sistemleri getirmek lazım. İnovasyon yaratacak ortamları geliştirmek gerek.

Kültürel değişim gerek. İnovasyonu yaratacak ortamları geliştirmek lazım. Bugünkü teknoloji AR-GE merkezleri yeni jenerasyon teknolojileri geliştirmek için kâfi değil. O vakit bizim teklifimiz, Türkiye tamamı prestiji ile teknoloji geliştirme bölgesi üzere düşünülmeli. Beşerler mavi yakalı çalışanlar üzere sabah 9, akşam 6 çalışsın olmaz. Bu teknoparklardaki çalışma zorunluluğunu yönetmeliklerle, yılsonuna kadar uzattık fakat dünya örneklerinde olduğu üzere mecburilik kaldırılmalı. Teknoparklar yalnızca fizikî giriş çıkış yapılan yerler olarak görülmemeli.” diye konuştu.

“Teknoloji girişimcilerine fon sağlayacak, Türkiye Teknoloji Bankası kurulmalı”

Nitelikli fon sağlayan sistemlerin oluşturulması gerekliliğini vurgulayan Kızıltan “Girişimlerin, KOBİ’lerin hangisi fonlanmaya muhtaçlığı var dediğimizde bu hakikat incelenip , yüksek katma pahalı üretim yapanlar tespit edilip, fonlanmalı. Türkiye Teknoloji Bankası kurulsun. Teşebbüs sermayesi yatırım fonları ve bu fonları oluşturan paydaşlarla bir arada, Türkiye’de teknoloji geliştiren girişimcileri destekleyen bir modele evrilsin. Bugün Türkiye’de pek çok kamu kuruluşu fonlar oluşturuyor, teşvik sistemi var.

Girişimcilik ekosistemi bu teşviklerden tam manasıyla yararlanabiliyor mu? Bunu daha sağlıklı, çok daha nitelikli hale getirmeliyiz.” değerlendirmesinde bulundu.

“İhracat modelinde güncelleme, rekabetçilik, dönüşüm şart”

TÜBİSAD Lideri “Biz dijital dönüşümde rekabetçi olmalıyız. Gözbebeğimiz otomotiv dalını örnek verebiliriz. Biz yüksek teknolojili eserler üretecek ülke haline gelmeliyiz. Biz elektrikli araçların ve yan endüstrisini bugünden düşünmezsek, geri düşeriz. Tüm bunları, ekonomik programa bağlamak lazım. Bugün ihracat modeli bundan 30 yıl evvel getirilen ihracat modeli. Dünya dönüşüyor, ekonomik modellemeler, ihracat modeli güncellenmeli. Üretim, ihracat modeli yüksek katma kıymet dönüşmeli bu da KOBİ’lerin yüksek katma pahalı eser üretimiyle sağlanabilir. KOBİ’lere bu dönüştürücü tarafta takviyeler verilmeli. Takviyeler uygun tespit edilip, nitelikli üretimlere verilmeli.” açıklamasını yaptı.